Co podlega wyłączeniu z masy upadłości?
Wyłączenia z masy upadłości zostały uregulowane przez art. 70 i następne prawa upadłościowego. Instytucja ta ma na celu ochronę praw osób trzecich, których rzeczy lub wierzytelności zostały naruszone poprzez umieszczenie ich w spisie inwentarza oraz spisie należności i w konsekwencji zaliczenie ich do masy upadłości. Powyższa regulacja przyczynia się do spełnienia głównego celu postępowania upadłościowego, jakim jest zaspokojenie wierzycieli, jednak bez pokrzywdzenia praw osób trzecich. Jedynym obowiązkiem żądającego wyłączenia składnika z masy upadłości jest wykazanie, że ma prawo do rzeczy.
Składniki mienia nienależące do majątku upadłego.
Składniki mienia podlegające wyłączeniu to zarówno nieruchomości, jak i ruchomości, ale też prawa i wierzytelności. Tak więc, mogą być to akcje, obligacje czy udziały w spółkach. Składniki te muszą nadawać się do wydzielenia z masy upadłości, zatem muszą być indywidualnie oznaczone. Ponadto, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, przedmiotem wyłączenia z masy może być również przedsiębiorstwo, jako zespół zorganizowanych składników. Do składników mienia nienależących do majątku upadłego należy zaliczyć również majątek osobisty małżonka upadłego, gdyż tylko majątek wspólny podlega całkowitemu włączeniu do masy upadłości.
Zbycie mienia należącego do osoby trzeciej.
W razie zbycia przez upadłego mienia, które podlega wyłączeniu, świadczenie otrzymane za zbyte mienie wydaje się osobie, do której mienie to należało, jeżeli oczywiście świadczenie jest wyodrębnione w masie upadłości. Natomiast w razie zbycia mienia przez syndyka albo zarządcę mienia, które podlegało wyłączeniu, osoba, do której prawo to należało, może żądać wydania świadczenia wzajemnego uzyskanego w zamian za to mienie.
Wydanie mienia.
Osoba trzecia, do której należy składnik majątku podlegający wyłączeniu, może żądać jego wydania lub świadczenia wzajemnego za jednoczesnym zwrotem wydatków na utrzymanie tego mienia lub na uzyskanie świadczenia wzajemnego, poniesionych przez upadłego lub z masy upadłości. Wyłączenie składnika majątku z masy nie może powodować jej zubożenia, gdyż prowadziłoby to do pokrzywdzenia wierzycieli. W związku z powyższym, osoba trzecia jest zobowiązana do pokrycia wydatków, które upadły lub masa upadłości ponieśli na utrzymanie danego składnika majątku. Do takich wydatków możemy zaliczyć: ubezpieczenie mienia, koszty niezbędnych napraw i konserwacji czy koszty jego ochrony.
Krąg osób uprawnionych do złożenia wniosku.
Zgodnie z treścią art. 72 prawa upadłościowego, uprawnionym do złożenia wniosku jest osoba, której przysługuje prawo do rzeczy. Może to być więc zarówno właściciel rzeczy, jak i najemca lub dzierżawca rzeczy będącej własnością osoby trzeciej.
Procedura złożenia wniosku.
We wniosku o wyłączenie z masy upadłości należy zgłosić wszelkie twierdzenia, zarzuty i dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku dalszego postępowania, chyba że powołanie ich we wniosku było niemożliwe. Sędzia-komisarz rozpoznaje wniosek o wyłączenie z masy upadłości w terminie jednego miesiąca od dnia jego złożenia po wysłuchaniu syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy. Co do zasady nie przeprowadza się w tej sprawie rozprawy. Jednomiesięczny termin na rozpoznanie wniosku ma charakter jedynie instrukcyjny i nie jest dla sądu wiążący.
W postanowieniu należy wskazać numer inwentarzowy przedmiotu, którego postanowienie dotyczy. Postanowienie (niezależnie od rozstrzygnięcia) wymaga uzasadnienia. Na postanowienie o wyłączeniu z masy upadłości, przysługuje zażalenie upadłemu i wierzycielom. Natomiast, w przypadku oddalenia wniosku o wyłączenie z masy, osoba której żądań nie uwzględniono ma prawo wytoczyć powództwo cywilne, co reguluje art. 74 prawa upadłościowego. Należy wskazać, że powództwo o wyłączenie z masy upadłości jest jedynym powództwem, dotyczącym masy, jakie można wytoczyć po ogłoszeniu upadłości.
Powództwo o wyłączenie.
Powództwo wnosi się do sądu upadłościowego w terminie miesiąca od dnia doręczenia postanowienia sędziego-komisarza o odmowie wyłączenia z masy upadłości. Powództwo można oprzeć na dowodach podniesionych we wcześniejszym wniosku o wyłączenie. Można zgłosić inne twierdzenia i zarzuty, jednak należy wykazać, że ich wcześniejsze zgłoszenie nie było możliwe. Niezależnie jednak od wyniku sprawy sąd obciąży powoda kosztami procesu, jeśli ten powołał nowe dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, których nie zgłosił we wniosku o wyłączenie.
Sąd może zabezpieczyć powództwo przez ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania mienia objętego żądaniem wyłączenia z masy upadłości.
Od wyroku sądu upadłościowego, którym zawsze będzie właściwy sąd rejonowy, przysługuje apelacja do sądu okręgowego na zasadach ogólnych wymienionych w kodeksie postępowania cywilnego. Dopuszczalność wniesienia skargi kasacyjnej będzie uzależniona zaś od wartości przedmiotu zaskarżenia.
Autor: Aleksandra Bożek
